Gerrit Brand |
Gert Vlok Nel in Vera, Groningen,
In hetzelfde cleane lettertype, een letter zonder franje, staat op de achterwand van het podium in Vera zijn naam geprojecteerd, in het blauwe licht in een waas van rook staat: GERT VLOK NEL boven een eenzame microfoonstandaard. Links op het podium staat alleen nog een grote bas die bespeeld zal worden door Johan Smit, de enige begeleider van Gert Vlok Nel vanavond. De grote zaal in Vera (die gelukkig niet zó groot is) is nog vrijwel leeg terwijl het concert nog moet beginnen. Er zitten wat mensen aan de bar achterin de zaal en er staan nog wat mensen langs de wanden. Sommigen hebben een barkruk meegesleept en hebben zich al vast op een strategische positie geposteerd. Nogal wat ouwe koppen, bepaald niet het jonge hippe publiek dat je normaal gesproken in Vera ziet en dat op jonge bands als Death Alley (drie delen Motörhead, twee delen Zeke en een vleugje Black Sabbath) afkomt.
Maar als Gert Vlok Nel een minuut of tien later door de smook op het podium opkomt, komen de schimmen los van de wanden en schuifelen ze naar voren zodat het voor de zanger toch nog wat lijkt. Gert Vlok Nel begroet het publiek terwijl hij zijn gitaar omhangt en zijn mondharmonica in het houdertje stopt, specifiek een paar bevriende dichters, ik kan de namen niet goed verstaan maar hoor iets van Anneke Claus wat wel eens zou kunnen kloppen. Blijkbaar heeft Gert Vlok Nel vrienden onder de Groninger dichters.
Ik wil toch even zeggen dat ik er redelijk onbevangen in sta. Toen ik in december in de nieuwsbrief van Vera las dat Gert Vlok Nel op 23 januari zou optreden heb ik onmiddellijk kaartjes gekocht, denkende dat dat concert wel eens uitverkocht zou kunnen raken. Ik herinnerde me de VPRO-documentaire Beautiful in Beaufort-Wes uit 2006 die indruk op me gemaakt had vanwege het desolate landschap en de poëtische teksten en de melancholieke wijsjes van Gert Vlok Nel. Bovendien was ik een paar jaar eerder in Zuid-Afrika geweest, en verbeeld ik me dat ik gevoel heb gekregen voor dat land. Er hangt een bepaalde stemming over het landschap in de boerengebieden in de binnenlanden die vat op mijn gemoed heeft gekregen. Ik zou daar graag in een ouwe Landrover of pick-up truck rond willen rijden met op de radio de stuwende melodieën van Gert Vlok Nel. Maar behalve dat ik zijn muziek mooi vond, vanwege die melodieën en dat Zuidafrikaans dat iets bekends heeft als het Vlaams maar dat je net niet kunt verstaan, wist ik niet veel van Gert Vlok Nel. De zanger begint, zijn vingers bewegen over de gitaarsnaren en de muziek klinkt zacht en vriendelijk, af en toe een inzetje op de mondharmonica, de bas zet in en doet meer dan alleen maar ritme aanreiken, er zit ook melodie in, en de bas zorgt ervoor dat er vaart blijft zitten in de muziek die alleen maar gemaakt lijkt te worden om de teksten van Gert Vlok Nel kracht bij te zetten. Stem en muziek vormen een eenheid. Ook al kun je de teksten niet verstaan, het geheel klinkt prachtig en brengt je meteen in een weemoedige stemming. Gert Vlok Nel vertelt verhalen. Zijn songs zijn een soort prozagedichten, ellenlange teksten, en steeds als je denkt, dit was het (want er valt een pauze), begint de bas opnieuw en valt de dichter weer in met een nieuw couplet, een stuk tekst dat nog net even wat extra’s toevoegt aan het hele verhaal dat je al gehoord hebt. Verhalen over dood en leven, natuur, landschap, beleving van de nacht, op een schemerige avond met een glas whisky buiten op de veranda voor je uit zitten staren en nadenken over niets. We zitten hier niet te luisteren naar een concert van een zanger die mooie liedjes zingt, dit is een optreden van een dichter die zijn poëzie kracht bijzet met zijn muziek. De kracht schuilt in de eenvoud. De teksten worden op de achterwand geprojecteerd. Sommige zijn in het Nederlands vertaald, andere worden gewoon in het Zuid-Afrikaans weergegeven. Het publiek leest en luistert ademloos mee. Als er geen muziek geweest was had je een speld kunnen horen vallen. Ik maak dit voor het eerst mee en voel af en toe een huivering over mijn rug trekken. Wat is dit mooi, en hoewel je lang niet alles verstaat (zelfs als je de Nederlandse vertaling volgt is niet meteen alles even duidelijk, maar dit is dan ook poëzie en heeft als functie dat het een gevoel overbrengt) grijpt het je aan, zoals de dood van zijn dichter-vriend Koos du Plessis (Waarom ek roep na jou vanaand) die zich in zijn Volkswagen kever midden in de nacht te pletter reed tegen een boom, of het prachtige, melodieuze liefdeslied Beautiful in Beaufort-Wes. Of het mooie Rivier dat als toegift werd gespeeld. Gert Vlok Nel is een zeldzame combinatie van dichter en zanger die net als Bob Dylan (eigenlijk had ik deze vergelijking niet willen maken want Gert Vlok Nel is meer dichter dan Dylan) lange lappen tekst opzegt, begeleid door een stuwende gitaar die ervoor zorgt dat je ademloos aan zijn lippen blijft hangen en naar huis gaat met het gevoel nu eindelijk door te hebben dat het leven van verdriet en ellende aan elkaar hangt maar toch prachtig is om te leven. Postscriptum Ik heb me na thuis gekomen te zijn toch nog maar even wat meer in Gert Vlok Nel verdiept. Er is een tweetalige gedichtenbundel van hem verschenen onder de titel Het is onnatuurlijk om te leven, 2007, (92 pag’s, uitg. Podium), en er zijn twee cd’s te koop: Beaufort-Wes se beautiful woorde (2006) en Onherroepelik (2012). Die eerste is te koop samen met een dvd van de documentaire Beautiful in Beaufort-Wes. Foto’s Suhaila Sahmarani
1 Comment
|
AuteurGerrit Brand, neerlandicus, woonachtig in Groningen, schrijver, piloot, ondernemer, zes romans gepubliceerd, Tolvlucht, Omnia Uitgevers, 2007. Bij uitgeverij Nobelman: Een heel nieuw leven, 2011; De wegen van Valentina, 2014; De Amerikaan, 2019; Le Mans, 2021; Cinemascope, 2023. Archives
January 2025
Het lage podium staat vol met apparatuur. 't Is 2010 maar het ziet eruit als 1968. Microfoonstandaards, snoeren, een Rolandorgel, een uitgebreid drumstel samengesteld uit transparante trommels, van de achteren af doorlicht. Blauwe en gele spots. Een blonde Fries staat bij het podium. 'Ken je de band nog van vroeger?' vraag ik. 'Ik heb de elpee,' luidt het antwoord, ' 't is een cultband, hè? Dat ze nog bestaan!' 'Volgens mij zijn ze jarenlang uit de running geweest (Ik heb me gedocumenteerd op internet alvorens naar Drachten (of all places) af te reizen), alleen de bassist is nog over van de originele bezetting.' De zaal is slechts gevuld met een handjevol mensen. Ik ben niet de jongste, maar ook zeker niet de oudste. Veel grijs, spijkerbroeken, slierterig lang haar. Een mooie zaal, ideaal voor rockconcerten, met een prachtige bar. Authentieke barkeepers, gouden oorringen en tatoeages, petjes, Harley Davidson op de borst. Plastic bekertjes (vroeger had je nog echte glazen, stond je tijdens een rockconcert vaak in de glasscherven, moest je schoenen aantrekken met stevige zolen), mijn god, je moet betalen met muntjes. Stop een tientje in een automaat en er rollen zes plastic muntjes uit. Een bier is één muntje, hoeveel kost dan één biertje? Ik bied de Fries ook maar een pilsje aan en vraag hem hoe oud hij is. Achtenvijftig, ik had hem jonger geschat. Hij heeft iets jongensachtigs, is dat rock 'n roll? Hij vertelt dat hij vaak, overal en nergens, in de provincie naar rockconcerten gaat. De oude namen, Ten Years After, Focus en nu Iron Butterfly, als feniksen uit de as herrezen zijn ze er om de zoveel jaar weer, back on stage, als jonge goden. Eindelijk komt de band op. Links het orgel, Boris Karloff (met lang haar) bespeelt hem, de drummer heeft bij Wishbone Ash gespeeld, rechtst de gitarist, afkomstig uit Seattle, en in het midden, vóór op het podium op een barkruk geleund, stram in de dunne benen, moeizaam bewegend, de benige vingers omwikkeld met leukoplast, bassist Lee Dorman. Petje, bril. Er wordt meteen ingezet en het geluid is overweldigend. In de sixties heette het psychedelische rock, ik zou het hardrock willen noemen. Enkele nummers, lang uitgesponnen, gierende gitaar, meeslepend orgel, hakkende drummer, drijvende bas. Mummelende Dorman, onverstaanbaar. Wat zegt-ie, wat zegt-ie? Schouderophalen, gelach. Vingers omhoog, geweldig. De jaren vallen van de schouders. Wat heb ik de afgelopen veertig jaar gedaan, meegemaakt? Vergeet het, we zijn weer terug bij het begin. Een mens verandert niet, je karakter ligt vast. Dorman mompelt iets van Harley Davidson en begint te zingen, Easy Rider. Pegs of people line the street / A ball and chain around their feet / Waitin' for a weekend treat / But Easy Rider's got 'em all beat 'cause / Easy rider, he's a glider / (Easy) Freedom, every day... Hier komen we voor. Nog een paar nummers, hetzelfde recept, jankende gitaar, dreunende orgeltonen, primair drumwerk, een heftig plukkende bassist die het ritme voortdurend opjaagt. Dan is het zover en wordt In-a-gadda-da-vida ingezet. Eerst het orgel, dan de gitaar die de lucht lijkt te willen verscheuren. Twee blonde meiden dringen zich naar voren. Toch nog twee groupies voor opa, maar hij ziet ze niet, hoeft ze ook niet, zou niet meer weten wat-ie met ze aanmoest. Als de drummer zijn minutenlang durende solo inzet, haalt Dorman moeizaam (geholpen door een roadie) zijn instrument van zijn schouder om zich stijf naar de zijkant van het podium te bewegen. Daar drinkt hij een pilsje, net als wij uit een plastic glaasje. De tijd van drugs is voorbij, het is nu zaak om overeind te blijven, nog zo lang mogelijk te blijven ademen. Prachtig die drumsolo, hij duurt en hij duurt maar. Steeds weer nieuwe variaties, holle klanken, felle klanken, blikkerige, dreunende. Je vraagt je af waarom ze daar in de jaren zeventig nu ineens zo'n hekel aan kregen. Als we terugrijden zijn we het erover eens, dit was een bevredigend concert, ruw, ongepolijst, met de dood op de hielen gespeeld, maar zonder concessies. Rock 'n roll gaat een leven lang mee. Archives
January 2025
Categories |
official website [Copyright © Gerrit Brand 2010-2024]
All rights reserved GerritBrand.nl Website is NOT responsible for any external link on the website Powered by: Uitgeverij Nobelman |
Contact
Uitgeverij Nobelman Emdenweg 3 9723 TA Groningen The Netherlands Tel: + 31 (0) 6 50831893 e-mail : [email protected] |